Sluiten

Laatste Oordeel

Dit is een Vlaams Topstuk

Vervaardiger

Jan Provoost

Periode en datering

16de eeuw
(1525)

Dit gerechtigheidstafereel werd voor de raadzaal van het stadhuis van Brugge gemaakt. Het moest de magistraat aan zijn plicht tot rechtvaardigheid herinneren.
Een gouden straal verbindt Christus’ rechteroog met de uitverkorenen die onder bazuingeschal het paradijs binnengaan. Tegelijk draagt hij in zijn linkerhand het traditionele zwaard van het rechtvaardige oordeel. Naast Maria en Johannes de Doper, die als gewone voorsprekers aan weerszijden van Christus neerzitten, herkent men onder de gelukzaligen verschillende heiligen. De herrezen uitverkorenen worden door een engel in witte gewaden gekleed, terwijl de gelukzaligen in grote aantallen arriveren per schip, en in lange rijen naar de hemelpoorten toestromen. Hoewel Provoosts voorstelling de tekst van de Openbaring relatief trouw blijft, heeft hij zich ook een aantal vrijheden veroorloofd. Zo heeft hij verschillende hemelpoorten afgebeeld en heeft ook de hel meerdere ingangen.
De vlucht van de goddelozen is gesymboliseerd door een wagen met afvallige geestelijken, omringd door monsterfiguren die duidelijk door Jheronimus Bosch zijn geïnspireerd. In 1550 schilderde Pieter Pourbus, in opdracht van het stadsbestuur, het helletafereel over. Pas vierhonderd jaar later, in 1956, werd de overschildering verwijderd.

TOPSTUK

Niet alleen het schilderij, maar ook de omlijsting van het Laatste Oordeel maakt indruk op de beschouwer. Uit de stadsrekeningen weten we dat Jacob Kempe de lijst vervaardigde. Hij werd namelijk betaald voor ‘tleveren ende maken van den houttewerke van den tavereele daerinne tOirdeel ghescildert es’. Of hij het maakte naar eigen ontwerp of naar een ontwerp van een kunstenaar, mogelijk Jan Provoost of Lancelot Blondeel, is niet geweten. Dat het generaties lang in de smaak viel, wel. Volgens oude bronnen werd de bekroning van de lijst in de 19de eeuw namelijk hergebruikt voor een kast in het kabinet van de burgemeester. Volgens diezelfde bron was op het schild in de bekroning het wapenschild van Karel V geschilderd, samen met de herculeszuilen en motto ‘plus oultre’. Deze elementen zijn door de vele aanpassingen aan de omlijsting helaas verloren gegaan. Pas in 1934 werd de omlijsting overgedragen aan het museum en werd het weer samengebracht met het schilderij waarvoor het gemaakt werd.

Details

Onderwerp
Opschriften
zinspreuk (midden): BO / NVM // & MAL / VM
zinspreuk (rechts bovenaan): crede / unom / deum / diliges / fratres / tuos
zinspreuk (midden): APROPINCATE VOS ELECTI / ITE MALEDICTI INETERNVM
zinspreuk (links): EXALTABVNTVR. CORNVA.IVSTI.PS°.74°
zinspreuk (bovenaan): DE C[A]ELO. AVDITV[M]. FECISTI.IVDICIV[M]. TERRA. TREMVIT.ET. QVIEVIT. CV[M]. EXVRGERET. IN.IVDI[CIO]. DEVS.
zinspreuk (rechts): CORNVA. PECATORV[M]. CONFRINGAM. PS.74°
zinspreuk (onderaan): VIDETE. QVID. FACIATIS. NO[N]. ENI[M]. HO[MIN]IS. EXERCETIS. IVDICIV[M]. SED. D[OMI]NI. PARALI[POMENVM]. 2°
datering en kenspreuk (links en rechts onderaan): plus / 1.5.2.5. / oultre
Dimensie
geheel, hoogte: 145 cm
geheel, breedte: 169 cm
met lijst, hoogte: 216 cm
met lijst, breedte: 219 cm
met lijst, diepte: 20 cm
met lijst 2, hoogte: 177.5 cm
met lijst 2, breedte: 204.5 cm
met lijst 2, diepte: 12 cm

Identificatie

Huidige locatie
Verzameling
Categorie
Objectnaam
Materialen
Inventarisnummer
0000.GRO0117.I

Linked open data

Permalink
IIIF manifest
Copyright
Musea Brugge engageert zich om gegevens als bruikbare open data ter beschikking te stellen. Afbeeldingen van kunstwerken die niet onder auteursrechtbeperkingen vallen, zijn daartoe gepubliceerd onder de Creative Commons Zero licentie. Deze mogen vrij worden gebruikt.

Verwante items

Laatste Oordeel

Vervaardiger

Jacques van den Coornhuuse

Periode en datering

16de eeuw
(1578)

Gerelateerde items uit onze collectie