Sluiten
Vervaardiger
Cornelis (I) Schut (ontwerper),anoniem (vervaardiger)
Periode en datering
17de eeuwDit wandtapijt dateert uit het derde kwart van de 17de eeuw. De iconografie van de zeven vrije kunsten komt al vrij vroeg voor. Eén van de eerste vermeldingen betreft een figuratief wandtapijt van Koning Karel V van Frankrijk. Deze bezat al in 1379 ‘ung grant beau tappiz…qui est à ouvraige d’or, ystorié des Sept sciences et de saint-Augustin’. De oudste bewaarde wandtapijten met deze iconografie dateren uit het begin van de 16de eeuw. Op de uit die periode overgebleven weefsels worden de vrije kunsten geportretteerd als personificaties. Elke vrije kunst wordt afgebeeld als een rijke dame. In de 17de eeuw kent de iconografie van de 7 vrije kunsten zeer veel bijval, vooral bij de Brugse tapijtwevers. Te oordelen naar het aantal bewaarde wandtapijten is deze serie mogelijk de meest succesrijkste geweest in de Brugse 17de- eeuwse tapijtproductie. De serie bestond uit 8 wandtapijten: grammatica, dialectica, retorica, aritmetica, geometria, musica en astronomia. Het achtste wandtapijt vormde de apotheose met alle 7 vrije kunsten verenigt. Volgens sommige bronnen zouden er aan deze reeks nog minstens 2 wandtapijten toegevoegd kunnen worden, 1 met voorstelling van ‘de gevolgen van de oorlog’, gebaseerd op het schilderij van Pieter Paul Rubens en een ander met als onderwerp ‘het ontwaken van de kunsten’. De 7 vrije kunsten geven niet alleen een verheerlijking van de artes liberales, maar zijn meteen ook een waarschuwing tegen de gevolgen van de oorlog waarbij alle cultuur eindigt. In alle wandtapijten uit de reeks is het militaristische aspect sterk aanwezig. Op het wandtapijt dat de zeven vrije kunsten combineert staat de spreuk ‘Artes deprimit Bellum a quibus sustinetur’, de oorlog wordt gesteund door de kunsten, terwijl ze er ook door onderdrukt worden. Een succesvolle generaal beheerst de zeven vrije kunsten om tot een overwinning te komen. De militaristische invloed is een zeer duidelijk gevolg van de woelige 17de eeuw. De Antwerpse kunstenaar Cornelis Schut (1597-1655) is met zekerheid de ontwerper van het wandtapijt dat de apotheose van de 7 vrije kunsten voorstelt. Schut is een leerling van Pieter Paul Rubens. Het vertrekpunt van de toewijzing aan Schut als ontwerper van de Brugse 7 vrije kunsten is een reeks van 8 etsen, die zijn handtekening dragen en waarop de composities van de 8 wandtapijten voorkomen. De etsen zijn echter niet gebruikt als model voor de wandtapijten. In de collectie van het Rubenshuis worden 3 kartons bewaard, toegeschreven aan Cornelis Schut. De kartons, olieverf op doek, stellen respectievelijk Musica, Astrologia en Geometria voor. De bewaarde wandtapijten komen in alle details overeen met deze kartons. Sommige voorontwerpen voor de tapijtreeks gemaakt door Schut zijn eveneens bewaard gebleven, soms ook als prent uitgegeven. Enkele van deze prenten bevinden zich ook in het Prentenkabinet van Musea Brugge. Omdat alle modellen alleen in de Brugse wandtapijtreeksen van de 7 vrije kunsten zo getrouw zijn uitgevoerd, mag verondersteld worden dat Schut de ontwerpen levert op bestelling van een Brugs atelier. Tot nog toe werd dit atelier nog niet geïdentificeerd.
TOPSTUK
Dit wandtapijt verbeeldt de zeven vrije kunsten. Helemaal links staat de gevleugelde Astrologia, de astronomie, met een armillarium naast haar. Dat is anders dan op het afzonderlijke wandtapijt Astrologia (XVII.1972.0056), waar haar attribuut een hemelglobe is.
Het armillarium is een instrument dat al gekend is sinds de antieke oudheid. Een centrale bol representeert de aarde, waarrond verschillende roterende ringen zijn gemonteerd. Die ringen stellen de hemelsfeer voor, zoals we die vanop de aarde zien. Met behulp van een armillarium kan de schijnbare beweging van het universum op een begrijpbare manier gedemonstreerd worden. Daarnaast kan het instrument ook gebruikt worden om berekeningen te maken, zoals wanneer de zon opkomt of ondergaat op een bepaalde dag, of welke positie de sterren op een specifiek moment hebben.
Vervaardiger
Cornelis (I) Schut (ontwerper)Periode en datering
17de eeuw
