Dit schilderij, ‘Aanbidding door de herders met stichters’ van Pieter Pourbus, wordt ook dikwijls het Damhoudertriptiek genoemd. Op het linkerluik staat namelijk de opdrachtgever Joos de Damhouder. Hij was een rechtsgeleerde, schrijver en ambtenaar aan verschillende hoven. Rond 1533 trouwde hij met Louise de Chantraines, die op het rechterluik te zien is. Het koppel is afgebeeld met hun tien kinderen en hun patroonheiligen, de heilige Jodocus en de heilige Lodewijk. Op de altaren waarvoor ze knielen, staan hun wapenschilden. Dat Pieter Pourbus het werk in 1574 schilderde, weten we dankzij de inscriptie op de sokkel van de zuil, links op het middenpaneel. Pourbus signeerde het werk nogmaals op de buitenluiken. De twee scènes, die de Besnijdenis en Aanbidding der Wijzen tonen, zijn in grisaille geschilderd. Links, op de voet van het altaar bij de Besnijdenis, lezen we PETRVS POVRBVS FACIEBAT (Pieter Pourbus heeft dit gemaakt). De binnenluiken van het triptiek toont een doorlopend landschap op de drie panelen. De composities van de scènes en ontwerp van de omlijsting tonen Pourbus’ interesse in en kennis van Italiaanse kunst en de oudheid. De groep figuren rondom de kribbe is hoogstwaarschijnlijk een afgeleide van een prent van Giovanni Brito naar Titiaan.

TOPSTUK

De zijluiken van dit monumentale triptiek tonen de opdrachtgevers Joos de Damhouder en zijn vrouw Louise de Chantraines met hun kinderen en patroonheiligen. Wie goed kijkt ziet dat een aantal van de kinderen rode kruisjes op hun voorhoofd hebben. Drie van de zonen en drie van de dochters dragen het teken. Maar wat betekent dit? Misschien kreeg jij vroeger toen je nog een kind was wel een kruisje van jouw ouders of grootouders voor het slapengaan. De traditie, die langzaam aan het verdwijnen is, komt van een veelvoorkomend liturgisch gebruik. Bij de doop van kinderen bijvoorbeeld maakt de pastoor of priester een kruisje. Ook wordt dit gebaar vaak gemaakt door nabestaanden op het voorhoofd van een dode. Het verbeeldt de geborgenheid van de ziel in Christus. Dat is helaas ook de reden waarom zes kinderen hier een kruisje op hun voorhoofd hebben. Zij waren al overleden toen dit triptiek werd geschilderd.

Dit kunstwerk is eigendom van de O.L.V. kerk te Brugge en wordt beheerd door Musea Brugge.