Het onderwerp van dit schilderij door Gerard David is bijzonder. Niet alleen binnen Davids oeuvre, maar ook in de Brugse schilderkunst van rond 1500. Het is goed mogelijk dat Gerard David zich liet inspireren door de miniatuurkunst die deze iconografie vaak gebruikte. De voorstelling van de Transfiguratie is trouw aan het Bijbelverhaal: om te kunnen bidden beklom Jezus een hoge berg samen met drie van zijn apostelen, Petrus, Johannes en Jakobus, die in slaap vielen. Onderaan het paneel zie je dat ze plots wakker schrikken. Tot hun grote verbazing zien ze Jezus - zijn gezicht stralend als de zon en zijn kleren helemaal wit geworden - in gesprek met twee profeten. Aan het einde van de gebeurtenis is ook de stem van God te horen, die bovenaan op het paneel wordt afgebeeld. Hij verkondigt dat Jezus zijn zoon is. De zijluiken van de Transfiguratie met een Brugse familie werden pas in 1573 geschilderd en toegevoegd door Pieter Pourbus.

TOPSTUK

Het feit dat de zijluiken van dit triptiek door een andere schilder zijn gemaakt is opvallend, maar niet heel ongebruikelijk. Ons idee van een kunstenaar als eenzame genie is een 18e-eeuwse notie. Schilders in de 15e en 16e eeuw waren ambachtslieden. Ze produceerden ze niet alleen schilderijen, maar beschilderden bijvoorbeeld ook banieren en wapenschilden of voerden restauraties uit. Een bekend voorbeeld is het ‘Lam Gods’ (1432), geschilderd door de gebroeders Van Eyck. In 1550 werd het al gerestaureerd door Lancelot Blondeel en Jan van Scorel. Af en toe kregen schilders ook de opdracht om al bestaande kunstwerken te veranderen. Zo kreeg Hans Memlings ‘Portret van een jonge vrouw of Sibylla Sambetha’ (1480) in de 16e eeuw de nog steeds zichtbare banderol en cartouche, mogelijks door Pieter Claeissens II toegevoegd (de typografie komt overeen met ‘Allegorie van de vrede in de Nederlanden in 1577’). In het geval van dit schilderij door Gerard David werd Pieter Pourbus dus ingeschakeld om volledige luiken toe te voegen aan het werk.

Dit kunstwerk is eigendom van de O.L.V. Kerk te Brugge en wordt beheerd door Musea Brugge.