Het blad met de Steniging van de heilige Stefanus is de enige tekening van Michelangelo in België. Het is een uitzonderlijk blad. Het gaat om een compositiestudie, en compositietekeningen van Michelangelo zijn zeldzaam. De meeste tekeningen die van Michelangelo bewaard zijn gebleven zijn figuurstudies, waarop slechts één of enkele figuren zijn afgebeeld, of misschien zelfs maar een deel van een figuur.

De tekening is karakteristiek voor de manier waarop Michelangelo werkt in zijn schilderijen en presentatietekeningen. Hij heeft een scherpe focus op de voorgrond en werkt de achtergrond licht uit. Op stilistisch vlak sluit de tekening aan bij ander werk van Michelangelo rond 1530.

Deze tekening is gemaakt als Michelangelo in zijn thuisstad Firenze werkt in 1516-1534. De meeste tekeningen die van Michelangelo bewaard zijn gebleven zijn van deze periode. De tekening was vermoedelijk een gift aan Michelangelo’s leerling Antonio Mini. De studie van een hoofd op de achterkant van het blad dat is toegeschreven aan Mini versterkt dit vermoeden. Die studie wordt gedateerd rond 1525-6. Er wordt vermoed dat Michelangelo het blad met de studie van Mini hergebruikte voor zijn compositiestudie. De Steniging van de Heilige Stefanus zou daarom na die datum zijn ontstaan.

De tekening is in langdurig bruikleen van de Stichting Jean van Caloen (inv. nr. VCL 1897).

Gebaseerd op: Paul Ioannides, ‘On Michelangelo’s ‘Stoning of St Stephen’’ in: Master Drawings 2001, vol. 39 nr. 1 pp. 3-11.

TOPSTUK

Musea Brugge heeft deze tekening in langdurige bruikleen van de Stichting Jean van Caloen. Die Stichting beheert het Kasteel van Loppem en de kunstverzamelingen van baron Jean van Caloen. De baron kocht het blad vermoedelijk rond 1920-30. Maar Jean van Caloen heeft waarschijnlijk nooit geweten dat hij een echte Michelangelo in huis had! In 1741 werd de tekening verkocht in een lot met andere tekeningen die van Michelangelo zouden zijn uit de nalatenschap van Pierre Crozat, een belangrijke Franse kunstverzamelaar. Het lot kwam in bezit van graveur Robert Hecquet en wisselde kort daarna nog eens van hand. Vervolgens is er geen spoor meer van de tekening tot het blad in de collectie van Jean van Caloen terechtkomt. Vanaf de jaren 1990 wordt de tekeningenverzameling van Van Caloen grondig bestudeerd en worden de vermoedens dat het wel eens om een Michelangelo zou kunnen gaan voor het eerst gedeeld met verschillende specialisten. Zij bevestigen de toeschrijving. Dit mooie nieuws heeft Jean van Caloen, die in 1972 overleed, helaas niet meer kunnen horen.