Sluiten

De heilige Familie en Johannes de Doper

Dit is een Vlaams Topstuk

Vervaardiger

Ambrosius Benson

Periode en datering

16de eeuw
(1527)

Het schilderij toont de heilige Familie en Johannes rustend langs een bosrand. De jonge Jezus leunt tegen het been van zijn moeder, terwijl zij beschermend een arm om hem heen slaat. Links staat Johannes de Doper met een kruisstafje in de hand. Hij kijkt Jezus aan. Jozef zit achter Johannes en Maria in de schaduw.
Het schilderij bevat vele aspecten die kenmerkend voor Bensons stijl kunnen worden genoemd. Ten eerste heeft hij de figuren sterk belicht tegenover de diepe schaduwen van het bos. De figuren krijgen hierdoor een bijna sculpturaal karakter. Ten tweede laat Benson de mantel van Maria onder invloed van het licht in verschillende kleuren uiteenvallen. Daarnaast zijn de figuren glad, bijna ivoorachtig geschilderd. De ovale gezichtjes, de lange neuzen, de neergeslagen ogen van Maria en haar golvende haar doen zowel denken aan de Lombardische kunstenaars als aan de Brugse kunstenaars Gerard David en Adriaen Isenbrant.
Dit schilderij neemt een belangrijke plaats in het oeuvre van Ambrosius Benson in. Het is namelijk, samen met het Triptiek met de heilige Antonius van Padua in de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België in Brussel, het enige gesigneerde werk van de kunstenaar.

TOPSTUK

Een onopvallend vogeltje linksboven in het schilderij is getuige van een vredig moment tussen de Heilige familie en Johannes de Doper die rusten langs een bosrand. De voorstelling is zo beeldvullend dat er weinig ruimte is voor andere zaken dan de figuren van de intieme scène. De extra motieven, zoals het vogeltje, zijn daarom door Benson afgebeeld met een reden. Wanneer Maria en Kind in de vroege Nederlandse schilderkunst worden afgebeeld met een vogel is dat gewoonlijk een putter. De legende gaat dat het puttertje een doorn uit het voorhoofd van Christus trok tijdens de kruisweg. Als gevolg viel er een druppel bloed van de Verlosser op de kop van de putter, waaraan hij de kenmerkend rode vlek dankt. De vogel op het schilderij van Benson is echter geen putter maar een koolmees. Waarom Benson hier afwijkt van de gewoonlijke iconografie is niet bekend, wellicht wilde hij een andere boodschap overbrengen die nu verloren is gegaan.

Details

Onderwerp
Opschrift
signatuur en datering (linksonder op het rotsblok): 1527/AB
Dimensie
geheel, hoogte: 83 cm
geheel, breedte: 65.5 cm
met lijst, hoogte: 101 cm
met lijst, breedte: 80 cm
met lijst, diepte: 9.5 cm

Identificatie

Huidige locatie
Verzameling
Categorie
Objectnaam
Materialen
Inventarisnummer
2006.GRO0001.I

Linked open data

Permalink
IIIF manifest
Copyright
Musea Brugge engageert zich om gegevens als bruikbare open data ter beschikking te stellen. Afbeeldingen van kunstwerken die niet onder auteursrechtbeperkingen vallen, zijn daartoe gepubliceerd onder de Creative Commons Zero licentie. Deze mogen vrij worden gebruikt.

Gerelateerde items uit onze collectie