Vervaardiger
Lambert van Noort (tekenaar)Periode en datering
16de eeuwDeze tekening met de kruisiging is een ontwerp voor een gebrandschilderd glas. De verticale verdeling door de montants en de horizontale indicatie van de brugijzers wijzen hierop. Lambert van Noort is behalve schilder, prentmaker en architect, vooral bekend als ontwerper van gebrandschilderde glazen. Zijn bekendste werken zijn de cartons – de voorbereidende tekeningen op ware grootte – voor de gebrandschilderde glazen in de Sint Janskerk in Gouda die door de glasschilder Digman Meynaert (actief 1525-1574) zijn uitgevoerd in glas. Zo een carton werd voorafgegaan door een klein ontwerp, waarvan deze tekening met de kruisiging een voorbeeld is. Dit glas is met de verticale driedeling echter kleiner van schaal dan de andere ontwerpen voor gebrandschilderd glas die Van Noort maakt. Het jaartal van 1567 onderaan het blad valt samen met de bouw van de Citadel of dwangburcht in Antwerpen. Voor de kapel van de burcht bestellen koning Filips II en de Hertog van Alva monumentale glazen. Het glas van de hertog heeft de Verrijzenis van Christus uitgebeeld. Een voorstelling met de kruisiging zou een vanzelfsprekende pendant hiervoor zijn.
Opmerkelijk aan de Brugse tekening van Van Noort is dat er geen wapenschilden opgenomen zijn, hetgeen bij dit soort opdrachten gebruikelijk is. Mogelijk ontbreekt een deel van de compositie aan de onderzijde.
TOPSTUK
Hoewel Van Noort de tekening niet heeft gesigneerd, kunnen we die op basis van de tekenstijl aan hem toeschrijven. Net als enkele van zijn gemonogrammeerde of gesigneerde werken, tekende Van Noort de compositie met lange, ononderbroken lijnen in bruine inkt. Ook de gewassen schaduwvoering is kenmerkend. Bij die ontwerptekening brengt hij de schaduwpartijen in blauw aan. De sobere kleuren in het ontwerp geven nog geen indicatie hoe kleurrijk het uitgewerkte glasraam wellicht zou worden. De structuur van de compositie bevestigt de toeschrijving aan Van Noort. Van Noort plaatst de figuren onderaan in paren samen. Links zie je Maria. Uitgeteld van verdriet zit ze op de grond en wordt ze getroost. Rechts staat Longinus, de Romeinse soldaat die Christus met een lans in de zij stak. Maria Magdalena staat centraal in de compositie. Knielend op de grond omarmt ze het kruis van Christus.