Deze merkwaardige allegorische voorstelling werd in de 19de eeuw beschouwd als een voorstelling van de Pacificatie van Gent, naar analogie met gravures uit 1577. Later - waarschijnlijk naar aanleiding van het Verdrag van Doornik dat de Zuidelijke Nederlanden opnieuw onder Spaans bewind bracht - werd dit pro-Oranje pamflet aan het nieuwe politiek klimaat aangepast door overschildering van het rechterschild op de triomfwagen.
Vooraan juichen vrouwelijke personificaties van de Zeventien Provinciën de triomfwagen en -stoet toe. De vertegenwoordigers van de Staten-Generaal achter de wagen lijken naar het leven geportretteerd. Hun gelaatstrekken zijn duidelijk geïndividualiseerd, maar het hoofd is net iets te groot voor hun lichaam. Een uiterst gemaniereerde Kain, personificatie van de afgunst, wordt verpletterd onder een wiel. Ook de ruw-realistisch weergegeven vrouw, Proprium Commodum, probeert de stoet tegen te houden door een stok in de wielen te steken. Op de wagen troont Pax, vergezeld van Caritas en Concordia. Op de achtergrond is een tweestrijd aan de gang met Tempus en de Schikgodinnen aan de ene kant en Ratio en Populus aan de andere. Vermoedelijk was dit schilderij bestemd voor het Brugse stadhuis, aangezien op de originele lijst het stadswapen is geschilderd.
TOPSTUK
De compositie van Pieter Claeissens II vertoont grote overeenkomsten met een prent van de Gebroeders Wierix en Willem van Haecht. Zowel Claeissens als Wierix en Haecht baseren zich waarschijnlijk op een compositie van Crispijn van den Broeck of Frans Floris, die helaas verloren is gegaan. Claeissens deed ten opzichte van zijn voorbeeld enkele aanpassingen waardoor dit een echt Brugs schilderij is geworden. Achter de triomfwagen lopen dertien mannen. Dat zijn allemaal portretten. De man in het rood kan op basis van andere portretten die van hem bewaard zijn, geïdentificeerd worden als Joris van Brakele. Hij was burgemeester van Brugge tussen 2 september 1576 en 2 september 1577 en tekende in die hoedanigheid de Unie van Brussel op 9 januari 1577. Bij die gelegenheid bestelde hij wellicht ook dit schilderij. Het werk kan daarmee heel nauwkeurig gedateerd worden en moet vervaardigd zijn tussen 9 januari en 2 september 1577.
Onderwerpen
Opschriften
signatuur (rechts onderaan): Petrus Claeis Fecit
zinspreuk (links onderaan): (eerste kolom) den goddelijcken paijs voor seventthien landen / was traghe in haer compste door dese twee vijanden / dats den ouden haet en die verblinde eijghen baet / maer nu breect den stock in dwiel tot haerder schanden / want liefde mee[c]t sterck voirts trauwe houdt vast tractaet; (tweede kolom) verboden met des lants staten door wijsen raet / en den tijdt mact de gemeente met reden stoudt / om om discoort te verdepen in spijt van tfortsich Saedt / wijs is den coninck die sijn lant in vreden houdt
zinspreuk (onderaan in het midden): (derde kolom) ARVA TRIVMPHALI RESIDE[N]S PER BELGICA CV[R]RV[M] / SIT DETENTA LICET RABIE LIVORI[S] ACERBI / VECTAQVE TARDIGRADIS, TA[N]DEM PAX VENIT A ELLIS / FVNE LIGANS PROCERES CONCORDI BELGIA HON[O]RE / LAETA TRIV[M]PHANTE[M] DIGNATVR CLAVDITVR ANVRO; (vierde kolom) A POPVLO RATIONE DVCE DISCORDIA DEME[N]S / QVA[M] RESERARE FERI TE[N]TAT VIOLE[N]TIA MARTIS / TI[M]PORE FVGA[N]TVR FVRIAE PAX REGE PHILIPPO / AVSPICE PER BELGAS TALI IT DECORATA TRIV[M]PHO
zinspreuk (rechts onderaan): (vijfde kolom) Or est en nostre Gaule a la fin reuenue, / La Paix, des ennemis si lo[n]guement tenue, / Vielle Haijnne, et Amour de son propre, or se voit / Le tronc du tout brise qui la roue arrestoit / La foij pousse le char, lamour compagne faict; (zesde kolom) Que le traicte produit aux Estats son effect, / Et le peuple conduit par raison et concorde, / Suffoque tant quis peut ce monstre de Discorde, / Pendant que son bon Roij ses domaines refaict
opschrift (in het midden): PACIS TRIVMPHANTIS DELINIATIO
opschrift (rechts in het midden): Coniuratu[m] Foedus
opschrift (rechts boven): Dissociata locis concordi Pace ligabo
opschrift (onderaan in het midden): BELLVM INTESTINVM
opschrift (links in het midden): Belgia
opschrift (bovenaan): Tempus, Alecto, Tisiphone, Megera, Furor, Violentia, Discordia, Ratio, Populus, Charitas, Pax, Foedus, Concordia, Livor, Proprium Commodum, Ordines Belg[iae]
opschrift (links)
opschrift (rechts)
opschrift (bovenaan in het midden)
Dimensie
geheel, hoogte: 159 cm
geheel, breedte: 198 cm
met lijst, hoogte: 190.2 cm
met lijst, breedte: 230 cm
met lijst, diepte: 9.5 cm
Permalink
IIIF manifest
Copyright
Musea Brugge engageert zich om gegevens als bruikbare open data ter beschikking te stellen. Afbeeldingen van kunstwerken die niet onder auteursrechtbeperkingen vallen, zijn daartoe gepubliceerd onder de Creative Commons Zero licentie. Deze mogen vrij worden gebruikt.
