Sluiten

Feestmaal

Dit is een Vlaams Topstuk

Vervaardiger

Antonius Claeissens

Periode en datering

16de eeuw
(1574)

Op dit schilderij zie je het begin van het bijbelboek Ester. De Perzische koning Ahasveros en zijn mooie echtgenote Wasti organiseren een groot feest. Hij voor de mannen, zij voor de vrouwen. Ahasveros wil met Wasti pronken en vraagt haar om naar het feest van de mannen te komen. We zien in het verder gelegen gebouw rechts hoe Wasti aan de bode vertelt dat ze weigert bij de dronken koning te komen. Ahasveros reageert hier woedend op en verstoot Wasti.

De mannen rond de tafel op de voorgrond zijn duidelijk portretten. Twee van hen worden bij naam genoemd in een opschrift. Linksboven zit Jan de Schietere. Het opschrift op de zuilbasis naast hem vermeldt ook zijn leeftijd, 39 jaar. De bebaarde man met de rug naar de toeschouwer is Filips van Belle. De tekst op de rand van het neerhangende gedeelte van zijn muts vermeldt zelfs zijn afkomst en functie: klerk bij de magistraat en de thesaurie van Brugge, afkomstig van Dendermonde. De voorstelling combineert een bijbels verhaal met een eigentijds Brugs gegeven. Op de oorspronkelijke lijst staat onderaan de datum 1574 en het wapenschild van Brugge. Op de twee hoeken staat de Brugse gekroonde b, die ook de gesp siert van een van de stadsdienaren. Ook het tinnen vaatwerk is op buik of deksel versierd met het stadswapen van Brugge.

TOPSTUK

Ondanks dat het hier een groepsportret betreft, valt het op dat Antonius Claeissens zeer nauwkeurig het bijbelverhaal volgt waarnaar hij verwijst op de lijst. Zo beeldt Claeissens nauwkeurig de ontvangstruimte af waarin het feestmaal van Ahasveros plaatsvindt. De ruimte naast het voorhof van de tuin bestaat uit een zuilengalerij, behangen met blauwpurperen en rode kleden en een vloer bekleed met albast, witmarmer, parelmoer en gekleurde natuursteen. De gasten zitten op gouden stoelen en de bekers waaruit zij wijn drinken zijn allemaal anders van vorm, zoals de bijbel dat beschrijft. Niet alle aanwezigen hebben een beker, want zoals uit de zin nec erat qvi nolentes cogeret ad bibendvm op de lijst blijkt, mag tijdens dit feest op bevel van de koning niemand gedwongen worden om te drinken. Door dit citaat zo prominent op te nemen, wordt nadrukkelijk gewezen op de tolerantie van de koning. Daartegenover staat de ongehoorzaamheid van Wasti, met haar echtscheiding van de koning tot gevolg.

Uit het bijbelverhaal Ester is dit de minst gekende episode. In de kunst, literatuur en in het theater van de 15de en 16de eeuw gaat vooral aandacht uit naar de heldin Ester. En dan met name naar de episodes waarin wordt verteld hoe zij de tweede vrouw van Ahasveros wordt, hoe zij verraad tegen haar man ontmaskert, en hoe ze weet te voorkomen dat haar eigen volk wordt uitgemoord. Door haar nederige houding lukt het haar om Ahasveros in een redelijke koning te veranderen, die kan luisteren en haar volk kan bevrijden van onderdrukking. Veel van de geportretteerde mannen kunnen op basis van andere portretten geïdentificeerd worden en allemaal zijn ze overtuigd katholiek. Om het schilderij te begrijpen, is het belangrijk om te weten dat Claeissens het werk schilderde in 1574, midden in de godsdienstoorlog. Met het portret zweren de mannen trouw aan de koning van Spanje, in volle hoop op vreedzame tijden.

Details

Onderwerpen
Opschriften
signatuur (onderaan rechts): ANTHONI[US] . CLAEISINS / ME FECIT
datering (bovenaan rechts): 1574 / MVCLXXIIIJ / 1574
wapenschild en datering (lijst onderaan in het midden): 15 / (wapenschild) / 74
zinspreuk (lijst bovenaan): NEC ERAT QVI NOLENTES COGERET AD BIBENDVM . HESTER . 1
naam geportretteerde, leeftijd geportretteerde en datering (links bovenaan): IO[NKHEE]R IAN DE SCHIETERE / AETA[TIS] . SVAE 39 A[NN]O 1574
naam en functie geportretteerde (links in het midden): PH[I]L[IPP]VS . F[ILIVS] . IOH[ANN]IS . VAN . BELLE . TENREMVDANVS . A . CONSILIIS . AC . AERARII . BRVGEN[SIS] . SCRI[BA]
merk (in de linker- en rechterbendenhoek van de lijst)
Dimensie
geheel, hoogte: 130 cm
geheel, breedte: 155 cm
met lijst, hoogte: 151 cm
met lijst, breedte: 180 cm
met lijst, diepte: 10 cm
met lijst, gewicht: 38.1 kg
zonder lijst, diepte: 1.6 cm

Identificatie

Huidige locatie
Verzameling
Categorie
Objectnaam
Materialen
Inventarisnummer
0000.GRO0023.I

Linked open data

Permalink
IIIF manifest
Copyright
Musea Brugge engageert zich om gegevens als bruikbare open data ter beschikking te stellen. Afbeeldingen van kunstwerken die niet onder auteursrechtbeperkingen vallen, zijn daartoe gepubliceerd onder de Creative Commons Zero licentie. Deze mogen vrij worden gebruikt.

Gerelateerde items uit onze collectie