Provoost schilderde de kruisiging van Jezus voor een breed landschap, waardoor we de slingerende stoet zien die zich terug begeeft naar een stad. De krappe uitsnede en de vele figuranten geven de voorstelling een theatraal karakter. Het tafereel verbeeldt het moment dat Jezus door de blinde centurion Longinus in zijn zij wordt gestoken. Een druppel bloed valt op de hand van de honderdman, waarmee hij zijn oog aanraakt en hij weer kan zien. Op hetzelfde moment sterft Jezus en valt – zoals in de Bijbel staat beschreven – de duisternis in. Opmerkelijk genoeg is dat alleen het geval bij de stad rechts op de achtergrond en blijft de stad links bespaard. De linkse stad is, dankzij de waarheidsgetrouwe weergave van de gebouwen, te herkennen als Jeruzalem, de heilige stad. Zeer waarschijnlijk bezocht Jan Provoost deze stad als pelgrim en baseerde hij het stadsgezicht in dit schilderij op zijn eigen waarnemingen. Mogelijk was deze Kruisiging onderdeel van een drieluik, samen met twee voorstellingen uit het leven van de heilige Catharina (momenteel bewaard in het Museum Boijmans van Beuningen in Rotterdam en het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen. Dit drieluik zou volgens de reconstructie het altaarstuk voor de Jeruzalemkapel in Brugge hebben gevormd, waar als reliek een splinter van het kruis en een stuk zijde van de heilige Catharina, werd bewaard.

TOPSTUK

De stoet met toeschouwers en soldaten die na de kruisiging terugkeren naar Jeruzalem is rijk aan details waarnaar je kan blijven kijken. De mensen praten met elkaar, wijzen naar Jezus en zitten gedraaid op hun paard om elkaar aan te spreken. De opwinding is voelbaar, het gehinnik van de paarden en het gepraat van de mensen is bijna hoorbaar.

Dit staat in schril contrast met Jezus die in zijn zijde wordt geprikt en zijn laatste woorden spreekt, waarna hij sterft. Hij torent sereen hoog boven het gezelschap uit en wordt alleen vergezeld door de twee moordenaars en twee engeltjes die zijn lendendoek ophouden. Deze engeltjes vormen een belangrijk compositorisch element, want zij worden maar zelden afgebeeld in de voorstelling van een calvarieberg. Wanneer zij wel worden afgebeeld verwijzen ze naar de eucharistie. De dood van Jezus aan het kruis is immers een offerdood, waardoor volgens het Christelijk geloof de gelovigen weer toegang krijgen tot de hemel. De eucharistie als vast onderdeel van de liturgische mis waarbij brood en wijn (als symbool voor het lichaam en bloed van Jezus) wordt gedeeld met de gelovigen, verwijst naar dit offer. Dit bevestigt dat dit schilderij een altaarstuk moet zijn geweest, waarvoor de mis werd opgedragen.