Dit retabel toont de tronende heilige Nicolaas met aan weerszijden voorstellingen uit zijn leven. Hij is op het middenpaneel monumentaal afgebeeld en is gekleed in een rijkelijk geornamenteerd gewaad met de bisschopsstaf in zijn hand. Op de achtergrond is de stad Brugge zichtbaar. Op de luiken is links boven afgebeeld hoe Nicolaas drie dochters van een verarmde edelman voorziet van een bruidsschat. Daaronder is voorgesteld hoe Nicolaas koren laat lossen in Myra en zo een hongersnood weet te beëindigen. Op het rechterluik is de geschiedenis van de priesterleerlingen afgebeeld. In de bovenste scène worden de drie leerlingen vermoord door de herbergier die hun vlees wil inpekelen. Op het onderste paneel, dat helaas nog ontbreekt, worden de priesterleerlingen door Nicolaas weer uit de dood gewekt.
Een retabel zoals deze, waarbij het middenpaneel geflankeerd wordt door kleine verhalende voorstellingen, doet aan Spaanse retabels denken. Het is dan ook goed mogelijk dat de Meester van de Legende van de heilige Lucia dit retabel voor een Spaanse opdrachtgever maakte. Het retabel is op een nog onbekend moment ontmanteld. In 2008 zijn de 3 verhalende voorstellingen door de Vlaamse gemeenschap verworven en in langdurige bruikleen aan het Groeningemuseum gegeven. De vierde verhalende voorstelling is nog niet teruggevonden.

TOPSTUK

Een van de bekendste feestdagen die we ontlenen aan heiligen is 6 december, de sterfdag van de heilige Nicolaas: Sint-Nicolaasdag. Dit werk bestond oorspronkelijk uit vijf panelen en laat centraal de heilige zien als bisschop van Myra (op de achtergrond herkennen we Brugge), met om hem heen vier scènes die voorbeelden tonen van zijn vrijgevigheid en goedheid. In de gebeurtenis linksboven zien we Nicolaas als jonge man driemaal geld door het raam gooien van een arme man met drie dochters, die zich bij de zoektocht naar een toekomstige echtgenoot voor hen geen bruidsschat kon veroorloven. Hierin herkennen we het geven van kadootjes, net als het strooigoed en geld van chocolade, die vandaag nog steeds horen bij het feest van Sint-Nicolaas zoals dat in België op 6 december en in Nederland op 5 december gevierd wordt.